Makine mühendisliği alanında akademik makale yazımı, yalnızca teknik bilgi ve analizlerle değil, aynı zamanda yazının sunum biçimiyle de başarıya ulaşır. Akademik formatlama kuralları, bir çalışmanın bilimsel topluluk tarafından kabul görmesini sağlayan en temel yapılardan biridir. Bu kuralların ihmal edilmesi, teknik olarak güçlü bir çalışmanın bile akademik değerden yoksun kalmasına neden olabilir. Bu nedenle, makine mühendisliği öğrencilerinin, araştırmacıların ve profesyonellerin makale yazım sürecinde dikkat etmeleri gereken formatlama prensiplerini derinlemesine incelemek büyük önem taşır.
1. Akademik Formatın Önemi
Makine mühendisliği gibi teknik disiplinlerde, bilgi aktarımı çoğu zaman karmaşık denklemler, deneysel veriler, grafiksel temsiller ve ayrıntılı açıklamalar içerir. Bu verilerin okuyucuya net ve sistematik bir biçimde sunulması, yalnızca bilimsel içeriğin kalitesi kadar önemlidir. Yayınlara gönderilecek makalelerin öncelikle genel kabul görmüş akademik formatlara (APA, IEEE, Chicago, MLA gibi) uyumlu olması beklenir.
Akademik formatın sağladığı avantajlar:
-
Okuyucunun metni anlamasını kolaylaştırır.
-
Verilerin tutarlı biçimde sunulmasını sağlar.
-
Yayın kurullarının değerlendirme sürecini hızlandırır.
-
Kaynakların güvenilir biçimde gösterilmesini mümkün kılar.
2. Format Türleri ve Kullanım Alanları
Makine mühendisliği makalelerinde en çok tercih edilen iki format IEEE ve APA’dır. Her ikisi de belirli alanlarda daha uygun kabul edilir:
-
IEEE: Elektrik, elektronik, makine ve bilgisayar mühendisliği gibi teknik disiplinlerde yaygın olarak kullanılır. Sayısal kaynak gösterme yöntemiyle bilinir.
-
APA: Daha çok sosyal bilimlerde kullanılsa da, mühendislikte de kabul gören açıklamalı kaynak gösterme sistemidir.
IEEE genellikle makine mühendisliği konferans bildirilerinde, teknik dergilerde ve proje raporlarında tercih edilir. APA formatı ise özellikle disiplinlerarası araştırmalarda, mühendislik eğitimi konulu çalışmalarda ya da literatür değerlendirmelerinde kullanılır.
3. Başlık Biçimi ve Sayfa Yapısı
Makalede başlık, yazar adı, kurum bilgisi ve özet bölümü standart bir düzende yer almalıdır. Makale başlığı net, öz ve içeriği yansıtacak biçimde seçilmeli, 12–14 punto arası bold (kalın) yazılmalıdır. Sayfa yapısı için şu temel kurallara uyulmalıdır:
-
Sayfa boyutu: A4
-
Kenar boşlukları: Her taraftan 2.5 cm
-
Yazı tipi: Times New Roman veya Arial
-
Yazı büyüklüğü: Genelde 10–12 punto
-
Satır aralığı: 1.15 veya 1.5
-
Paragraf girintisi: İlk satır 1.25 cm
-
Sayfa numarası: Alt/üst ortada veya sağda
4. Özet ve Anahtar Kelimeler Formatı
Makale özetinin en fazla 250 kelime olması önerilir. Özet, çalışmanın amacını, yöntemini, bulgularını ve kısa bir sonuç değerlendirmesini kapsamalıdır. Özetin hemen altında en az 3, en fazla 6 anahtar kelime verilmelidir. IEEE’de “Index Terms” başlığıyla sunulurken, APA formatında “Keywords” olarak ifade edilir.
Örnek:
Özet — Bu çalışma, makine mühendisliğinde kullanılan ileri düzey veri analizi yöntemlerini karşılaştırmalı olarak incelemektedir…
Anahtar Kelimeler — makine mühendisliği, veri analizi, sayısal yöntemler, modelleme, sistem optimizasyonu
5. Giriş, Yöntem, Bulgular ve Tartışma Bölümleri
Format açısından her bölüm net bir başlıkla ayrılmalı ve içerik bu başlıklar altında yapılandırılmalıdır. IEEE’de bölüm numaralandırmaları yapılırken (örneğin 1. Giriş, 2. Yöntem), APA stilinde doğrudan başlık kullanımı önerilir.
-
Giriş: Konunun tanıtımı ve amaç
-
Yöntem: Kullanılan araçlar, yazılımlar, deney düzeneği vb.
-
Bulgular: Grafik, tablo ve ölçümler
-
Tartışma: Bulguların yorumu ve literatürle karşılaştırma
-
Sonuç: Genel çıkarım, öneriler ve sonraki çalışmalar
6. Kaynak Gösterimi ve Alıntılama
Kaynak gösterimi, akademik dürüstlüğün temel taşıdır. IEEE stilinde metin içinde sayı köşeli parantezle verilir: [1], [2]. APA stilinde ise (Yazar, Yıl) biçiminde kullanılır: (Demir, 2020).
IEEE Örneği:
Bu yaklaşım daha önce [4], [5] numaralı çalışmalarda incelenmiştir.
APA Örneği:
Bu yöntem daha önce Demir (2020) tarafından incelenmiştir.
Kaynakça kısmında da formatlara sadık kalınmalı, her kaynak alfabetik sıraya (APA) veya numara sırasına (IEEE) göre listelenmelidir.
7. Tablo ve Grafik Formatları
Tablo ve grafiklerin konumu ve başlıklandırması önemlidir. IEEE’de tablo başlıkları üstte, şekil başlıkları altta yer alır. Her tablo/şekil numaralandırılmalı ve metin içinde atıf yapılmalıdır. Örneğin:
Şekil 3. Tork-moment ilişkisi
Tablo örneği:
Tablo 2. Malzeme mukavemet katsayıları
Görsel materyallerin çözünürlüğü en az 300 DPI olmalı, karmaşık grafiklerde renk kodları açıklanmalıdır.
8. Ekler, Notlar ve Teşekkür Formatı
Akademik formatta ek belgeler veya uzun formüller ana metinden sonra “Ek A”, “Ek B” şeklinde sunulur. Teşekkür bölümü ise çalışmayı destekleyen kurumlara, danışmanlara veya laboratuvarlara teşekkür amacıyla yazılır.
Örnek:
Teşekkür — Bu çalışma, TÜBİTAK 1001 No’lu proje kapsamında desteklenmiştir.
9. Dergi veya Yayın Kurulu Formatı
Makale yazımında hedef dergi ya da sempozyumun belirlediği kurallar titizlikle takip edilmelidir. Her dergi veya yayınevi, dosya uzantısı (.docx, .pdf), çizelge düzeni, kaynak biçimi ve ek belge talepleri açısından farklılık gösterebilir. Bu nedenle makale hazırlığı başlamadan önce mutlaka yazar rehberi dikkatlice incelenmelidir.
10. Otomatik Formatlama Araçları
Yazım formatına uygunluğu kontrol etmek amacıyla kullanılabilecek bazı araçlar şunlardır:
-
Mendeley: Kaynak gösterme ve APA/IEEE uyumlu otomatik referans listesi oluşturma
-
EndNote: Gelişmiş referans yönetimi
-
Zotero: Açık kaynak referans yazılımı
-
Grammarly: Dilbilgisi ve stil kontrolü
-
LaTeX: Özellikle teknik belgeler ve mühendislik makaleleri için ideal
11. Format Hatalarından Kaçınma
Yaygın hatalar şunlardır:
-
Paragraf boşluklarının tutarsız olması
-
Başlıkların numaralandırılmaması
-
Kaynaklarda eksik bilgi
-
Grafik ve tabloların yanlış konumlandırılması
-
Özet kısmının çok uzun ya da konudan sapmış olması
Bu hataların önüne geçmek için makale yazımı bittikten sonra birkaç gün dinlendirilerek yeniden gözden geçirilmesi önerilir.
Sonuç
Makine mühendisliği makale yazımında içerik kadar biçimsel sunumun da önemi büyüktür. Uygun akademik formatın benimsenmesi, çalışmanın hem bilimsel geçerliliğini hem de okuyucuya ulaşabilirliğini artırır. IEEE veya APA gibi formatların temel kurallarını bilmek, yayın sürecinde reddedilme riskini azaltır. Ayrıca, net ve sistematik bir yazım süreci, araştırmacının bilimsel saygınlığını da pekiştirir. Format, bir makalenin dış görünümüdür ve bu görünümün düzenli, tutarlı ve profesyonel olması başarıya giden yolda önemli bir adımdır.