Akademik yazımın temel taşı etik ilkelerdir. Makine mühendisliği alanında hazırlanan bilimsel makalelerde; doğruluk, özgünlük, adil kaynak kullanımı, çıkar çatışmalarının beyanı ve hakem süreci gibi etik kurallara titizlikle uyulması, hem araştırmanın güvenilirliğini sağlar hem de bilimsel disipline saygıyı temsil eder. Özellikle günümüzde araştırma sahtekârlıkları, intihal olayları ve veri manipülasyonları gibi durumlar, akademik camiada ciddi sorunlara yol açmaktadır. Bu nedenle bu yazıda, akademik yazımda etik ilkeleri ayrıntılı bir şekilde ele alarak araştırmacıların yol haritası olacak uygulamalara yer verilecektir.
1. Akademik Etik Nedir?
Akademik etikte öne çıkan temel ilkeler:
-
Özgünlük ve İntihalden Kaçınma: Başkalarının eserlerini veya fikirlerini uygun şekilde atıf yapmadan kullanmamak.
-
Veri Doğruluğu ve Güvenilirlik: Deneysel ve sayısal verileri hatasız kaydetmek ve yayınlamadan önce doğrulayarak sunmak.
-
Kaynak Gösterme Adabı: Başvurulan veya alıntı yapılan tüm kaynakları eksiksiz ve doğru şekilde referanslandırmak.
-
Yazar Sıralaması ve Katkı Beyanı: Rapor sahibi yazarların katkısına göre listelenmesi; büyük katkı sağlayan kişilerin yazar olarak tanınması.
-
İkincil Yayın ve Çifte Yayıncılık: Aynı çalışmanın farklı mecralarda tekrar yayımlanmaması.
-
Çıkar Çatışması Bildirimi: Finansman sağlayan kuruluşların veya endüstriyel paydaşların belirtilmesi.
-
Hakem Süreci Gizliliği: Hakemlik sırasında elde edilen bilgilerin gizli kalması ve üçüncü kişilere ifşa edilmemesi.
-
Etik Kurul ve İnsan/Hayvan Kullanımı: Özellikle veri toplama aşamasında insan ya da hayvan denek kullanımı varsa etik kurul onaylarının alınması.
2. Özgünlük: Temel Değer
-
Yayınlanan ve yayımlanmayan içerikler de dahil olmak üzere yapılan tüm intihaller akademik suistimal olarak değerlendirilir.
-
Atıf yapılmadığında bile “parafraz edilmiş intihal” suistimal sayılır.
-
Kurumsal Turnitin veya iThenticate gibi yazılımlar ile özgünlük taraması yapılmalı.
-
Basit cümle kopyalamalarından çok, fikir yapılarının çalınması da intihal kapsamındadır.
3. Veri Doğruluğu
-
Veriler sistematik olarak kaydedilmeli; ham veri saklanmalı.
-
Sonuçları çarpıtmak amacıyla veri seçimi yapmak ya da bazı verileri gizlemek etik dışıdır.
-
İstatistiksel analizlerde kullanılan metodoloji açıkça tanımlanmalı ve test sonuçlarının anlamlılık düzeyi (p-değeri, güven aralığı) sunulmalıdır.
4. Kaynak Gösterme ve Atıf Kuralları
-
Makale formatına uygun (IEEE, APA, ASME) atıflar yapılmalı.
-
Doğrudan alıntılar tırnak içinde ve sayfa referansı ile verilmeli.
-
Başvurulan her kaynağın DOI veya URL adresi eksiksiz girilmeli.
-
Önerilen yazılım araçlarıyla; EndNote, Mendeley veya Zotero gibi programlar kullanılmalı.
5. Yazar Hakları ve Sorumlulukları
-
Yazar listesi, katkı sırasına ve katkı türüne göre belirlenmeli.
-
Danışman veya aracılar araştırmaya katkı sağladıysa uygun şekilde eklenmeli.
-
Çalışmaya katkısı olmayanları yazar olarak göstermek etik dışıdır.
-
Sonradan yazar listesine yeni ekleme yapılacaksa, önce yayıncı ve tüm yazarların onayı şarttır.
6. Çıkar Çatışması Beyanı
-
Sanayi işbirlikleri, sponsor örgütler, araştırma hibeleri gibi ilişkiler makalede belirtilmeli.
-
Kullanılan materyallerin ticariliği var ise bu durum da beyan edilmelidir.
-
Açık erişim veya abonelik yayınlarında da bu bilgiler dikkate alınmalıdır.
7. İkincil Yayıncılık: Neden / Nasıl?
-
Daha önce yayımlanmış çalışmalar, farklı dillerde, ön baskı platformlarında ya da konferanslarda yayımlanınca ikinci kez kesinlikle yeniden yayımlanmamalı.
-
Preprint platformlar предупредительный işlev görür, ancak aynı veri yayımlandığında preprint hesapta referansla belirtilmelidir.
8. Hakem Süreci Etiği
-
Yazarlar bir makaleyi gönderirken, objektif davranmalı, kişisel sonuçlara dayalı itirazlardan kaçınmalıdır.
-
Hakem olan yazarlar, süreç bilgilerini gizli tutmalıdır; yayınlanmamış verileri üçüncü kişilere sunmazlar.
-
Hakem süreçlerinde akılcı ve bilimsel eleştirilerin yapılması beklenir.
9. İnsan ve Hayvan Denek Etikleri
-
Makale, hayvan veya insan kullanımı içeriyorsa YÖK/IRB onayı ve etik kurulların belgeleri eklenmelidir.
-
İnsan katılımcılardan mutlaka yazılı onam alınmalıdır.
-
Klinik ya da medikal veri kullanılan çalışmalarda katılımcı gizliliği korunmalıdır.
10. Akademik Sorumluluk ve Bilinçli Yayıncılık
-
Çalışmanın bütün süreçleri doğru ve eksiksiz raporlanmalı.
-
Revizyon isteklerine özenle uyulmalı, dürüst bir iletişim sürdürülmelidir.
-
Makalenin sonraki düzeyde kullanımı, öğrenilmesi gereken problemlere çözüm getirilmelidir.
11. Sonuç
Akademik yazımda etik ilkeler, bilimsel güvenirliğin temelini oluşturur. Makine mühendisliği makaleleri hazırlanırken, intihal, veri kurgusu, yazar katkısı, hakem süreci ve denek kullanımı gibi konulara hakim olmak, bilinçli bir yazar profilini yansıtır. Bilim camiasında kalıcı bir itibar ve saygınlık için etik yazım kaçınılmazdır.
Yazdırma adı altında, alanında uzmanlaşmış bir ekip olarak, akademik ve profesyonel yazılı ihtiyaçlarınızı karşılamak için en üst düzey hizmet sunuyoruz. Müşterilerimizin beklentilerini aşmak için titizlikle çalışıyor ve her projeye özgü çözümler sunuyoruz. Tez, proje, rapor, makale ve sunum gibi çeşitli belgelerinizi eksiksiz ve kaliteli bir şekilde hazırlıyoruz. Ayrıca, motivasyon mektupları, staj defterleri ve öneri formları gibi özel belgelerinizde de size destek oluyoruz. Profesyonel ekibimiz, uzmanlığını ve deneyimini, her bir müşteri için en iyi sonuçları elde etmek için kullanıyor.
Yazdırma platformumuz, müşterilerimize sadece yazılı belgeler sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda onlara özgün ve etkileyici içerikler sunuyoruz. Her bir işimizde özgünlüğü ve kaliteyi ön planda tutuyor, müşterilerimizin gereksinimlerine en uygun çözümleri sunmak için çaba gösteriyoruz. Profesyonellik, güvenilirlik ve memnuniyet odaklı hizmet anlayışımızla, müşterilerimizin başarılarına katkıda bulunmak için buradayız.
Yazdırma platformumuz, müşteri memnuniyetini en üst düzeyde tutmak için çalışıyor ve her adımda müşterilerimize destek oluyoruz. Profesyonel yaklaşımımız ve uzmanlığımızla, sizlere en iyi hizmeti sunmayı taahhüt ediyoruz. İhtiyaçlarınızı karşılamak ve projelerinizi başarıyla tamamlamak için bize güvenebilirsiniz. Bizimle iletişime geçin ve yazılı ihtiyaçlarınız için mükemmel çözümleri keşfedin.
